Thị lực là gì? Dấu hiệu & Nguyên nhân gây suy giảm thị lực và cách điều trị

1. Thị lực là gì và nguyên nhân gây suy giảm thị lực

1.1. Về khái niệm thị lực

Thị lực là khả năng nhìn rõ các vật thể ở khoảng cách khác nhau của mắt người. Đây là một trong những giác quan quan trọng nhất, chiếm tới 80% khả năng tiếp nhận thông tin từ môi trường bên ngoài. Thị lực được đánh giá thông qua khả năng phân biệt hình dạng, màu sắc, khoảng cách và độ sáng tối của các vật thể.

Trong y học, thị lực thường được đo bằng thang điểm từ 10/10 (thị lực hoàn hảo) xuống các mức độ thấp hơn. Một người có thị lực 10/10 có thể nhìn rõ các chữ cái hoặc ký hiệu trên bảng đo thị lực ở khoảng cách 6 mét mà không gặp khó khăn.

Thị lực không chỉ phụ thuộc vào mắt mà còn liên quan đến quá trình xử lý thông tin thị giác của não bộ. Chính vì vậy, việc duy trì thị lực tốt đòi hỏi sự khỏe mạnh của toàn bộ hệ thống thị giác, từ giác mạc, thủy tinh thể, võng mạc cho đến dây thần kinh thị giác.

1.2. Nguyên nhân gây giảm thị lực là gì?

Có rất nhiều yếu tố có thể dẫn đến tình trạng suy giảm thị lực, bao gồm:

Tật khúc xạ của mắt

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây giảm thị lực, bao gồm cận thị, viễn thị và loạn thị. Khi mắt không thể hội tụ ánh sáng đúng điểm trên võng mạc, hình ảnh sẽ trở nên mờ và không rõ nét.

Các bệnh lý về mắt

• Đục thủy tinh thể: Thủy tinh thể bị đục làm ánh sáng không thể xuyên qua, khiến thị lực giảm dần
• Glaucoma: Áp lực cao trong mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác
• Thoái hóa điểm vàng: Ảnh hưởng đến trung tâm võng mạc, gây mất khả năng nhìn trung tâm
• Bệnh võng mạc tiểu đường: Biến chứng của đái tháo đường ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.

Lối sống không lành mạnh

• Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều khiến mắt căng thẳng, mỏi mệt
• Thói quen đọc sách trong điều kiện ánh sáng yếu
• Thiếu ngủ, ngủ không đủ giấc
• Chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin A, C, E và các khoáng chất cần thiết

Các yếu tố tuổi tác

Khi tuổi tác tăng lên, thị lực tự nhiên suy giảm do các cấu trúc trong mắt lão hóa. Thủy tinh thể mất dần độ đàn hồi, võng mạc và dây thần kinh thị giác cũng có dấu hiệu thoái hóa.

Chấn thương và tai nạn

Các va đập mạnh vào vùng mắt, tai nạn lao động hoặc giao thông có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến các cấu trúc của mắt, ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực.

>>> Xem thêm: Mổ cườm mắt (cườm khô) - Nguyên nhân, chỉ định và quy trình

2. Dấu hiệu cảnh báo tình trạng suy giảm thị lực 

2.1. Suy giảm thị lực giai đoạn đầu

Ở giai đoạn ban đầu, các dấu hiệu suy giảm thị lực thường nhẹ và dễ bị bỏ qua:

Nhìn mờ nhẹ

Bạn có thể nhận thấy hình ảnh không còn sắc nét như trước, đặc biệt khi nhìn vào khoảng cách xa. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm nhất về vấn đề thị lực.

Mỏi mắt thường xuyên

Cảm giác căng thẳng, nặng nề ở vùng mắt sau khi làm việc, đọc sách hoặc sử dụng máy tính trong thời gian ngắn.

Khó tập trung khi nhìn

Bạn cần cố gắng nhiều hơn để có thể nhìn rõ các chi tiết nhỏ hoặc đọc chữ cỡ vừa. Điều này cho thấy thị lực đang có vấn đề.

Nhạy cảm với ánh sáng

Mắt dễ bị chói, khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh hoặc khi lái xe vào ban đêm với đèn pha của xe đối diện.

Đau đầu thường xuyên

Đau đầu vùng trán và thái dương, đặc biệt sau khi làm việc cần tập trung thị giác, là dấu hiệu cảnh báo thị lực đang suy giảm.

2.2. Suy giảm thị lực giai đoạn nghiêm trọng

Khi thị lực suy giảm nghiêm trọng, các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn:

Giảm thị lực rõ rệt

Không thể nhìn rõ các vật thể ở khoảng cách gần hoặc xa, ngay cả khi cố gắng nheo mắt. Thị lực giảm nhanh trong thời gian ngắn là dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám ngay.

Mất một phần trường nhìn

Xuất hiện điểm mù trong tầm nhìn, không thể nhìn thấy các vật thể ở một số vùng nhất định. Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như glaucoma hoặc tổn thương võng mạc.

Nhìn đôi hoặc méo mó hình ảnh

Nhìn thấy hai hình ảnh của một vật thể hoặc các đường thẳng bị cong méo. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh hoạt và di chuyển.

Khó nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu

Không thể thích nghi với môi trường thiếu sáng, gặp khó khăn khi di chuyển trong bóng tối. Thị lực ban đêm kém là dấu hiệu của nhiều vấn đề về mắt.

Xuất hiện các vệt sáng hoặc điểm đen

Nhìn thấy các tia sáng chớp, vệt sáng hoặc các điểm đen lơ lửng trong tầm nhìn. Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng bong võng mạc - cấp cứu y khoa cần xử lý ngay.

3. Phương pháp nào giúp chẩn đoán đúng vấn đề về thị lực?

Để chẩn đoán chính xác tình trạng thị lực, bác sĩ nhãn khoa sử dụng nhiều phương pháp kiểm tra:

Đo thị lực cơ bản

Đây là phương pháp đơn giản nhất để đánh giá thị lực. Bạn sẽ được yêu cầu đọc các ký tự trên bảng Snellen ở khoảng cách 6 mét. Kết quả giúp xác định độ rõ nét của thị lực và phát hiện các tật khúc xạ.

Đo khúc xạ mắt

Sử dụng thiết bị đặc biệt để xác định chính xác độ cận, viễn hoặc loạn thị. Phương pháp này giúp kê đơn kính chính xác để cải thiện thị lực.

>>> Tìm hiểu thêm: Đo khúc xạ là gì? Quy trình đo khúc xạ chuyên sâu tại Bệnh viện Mắt Bình Thuận

Kiểm tra trường nhìn

Đánh giá phạm vi nhìn của mắt, phát hiện các điểm mù hoặc mất trường nhìn. Đây là phương pháp quan trọng để chẩn đoán glaucoma và các bệnh lý thần kinh ảnh hưởng đến thị lực.

Đo nhãn áp

Đo áp lực bên trong nhãn cầu để phát hiện tăng nhãn áp - nguyên nhân chính gây glaucoma và suy giảm thị lực không hồi phục.

Soi đáy mắt

Bác sĩ sử dụng kính soi để quan sát võng mạc, dây thần kinh thị giác và các mạch máu trong mắt. Phương pháp này giúp phát hiện các bệnh lý ảnh hưởng đến thị lực như thoái hóa điểm vàng, bệnh võng mạc tiểu đường.

Chụp OCT

Công nghệ hiện đại tạo hình ảnh chi tiết các lớp của võng mạc, giúp phát hiện sớm các bất thường ảnh hưởng đến thị lực ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt.

Kiểm tra nhận biết màu sắc

Đánh giá khả năng phân biệt màu sắc của mắt, phát hiện các vấn đề về tế bào hình nón trong võng mạc ảnh hưởng đến chất lượng thị lực.

4. Biện pháp phòng ngừa các yếu tố gây suy giảm thị lực

Bảo vệ thị lực là việc làm cần thiết và có thể thực hiện hàng ngày:

Khám mắt định kỳ

Thăm khám chuyên khoa mắt ít nhất 6 tháng/lần, đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ như tiểu đường, huyết áp cao hoặc tiền sử gia đình có bệnh về mắt. Phát hiện sớm giúp ngăn chặn suy giảm thị lực tiến triển. Bệnh viện Mắt Bình Thuận với nhiều dịch vụ gói khám chuyên sâu và đa dạng sẽ giúp bạn theo dõi rà soát những bệnh lý gây suy giảm thị lực.

Sử dụng thiết bị điện tử đúng cách

• Tuân thủ quy tắc 20-20-20: Cứ 20 phút nhìn màn hình, nghỉ 20 giây và nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét)
• Giữ khoảng cách an toàn với màn hình (50-70cm với máy tính, 30-40cm với điện thoại)
• Điều chỉnh độ sáng màn hình phù hợp với ánh sáng môi trường
• Sử dụng kính lọc ánh sáng xanh khi làm việc lâu với màn hình

Bổ sung dinh dưỡng cho mắt

Chế độ ăn giàu các chất dinh dưỡng thiết yếu giúp duy trì thị lực tốt:

• Vitamin A: Có trong cà rốt, khoai lang, rau bina, gan động vật
• Vitamin C và E: Trái cây họ cam quýt, hạt điều, hạnh nhân
• Omega-3: Cá hồi, cá thu, hạt lanh
• Lutein và Zeaxanthin: Rau lá xanh đậm, trứng, ngô
• Kẽm: Hải sản, thịt đỏ, đậu các loại

Bảo vệ mắt khỏi tia UV

Đeo kính mát có khả năng chống tia UV khi ra ngoài trời, đặc biệt trong những ngày nắng gắt. Tia UV có thể gây tổn thương võng mạc và thủy tinh thể, làm suy giảm thị lực theo thời gian.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm để mắt được nghỉ ngơi và phục hồi
• Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện tuần hoàn máu đến mắt
• Hạn chế hút thuốc lá - yếu tố nguy cơ cao gây thoái hóa điểm vàng
• Kiểm soát đường huyết và huyết áp nếu mắc bệnh mãn tính

Thực hiện bài tập mắt

Các bài tập đơn giản giúp giảm mỏi mắt và duy trì thị lực:

• Xoay nhãn cầu theo chiều kim đồng hồ và ngược lại
• Nhìn xa - nhìn gần xen kẽ
• Chớp mắt thường xuyên để giữ ẩm cho mắt
• Mát-xa nhẹ nhàng vùng quanh mắt

Đảm bảo ánh sáng đầy đủ

Đọc sách, làm việc trong điều kiện ánh sáng đủ sáng, tránh đọc trong bóng tối hoặc ánh sáng quá chói. Ánh sáng không phù hợp khiến mắt phải điều tiết liên tục, gây căng thẳng và ảnh hưởng đến thị lực.

Thị lực là tài sản quý giá cần được bảo vệ và chăm sóc hàng ngày. Hiểu rõ về thị lực, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn duy trì đôi mắt khỏe mạnh suốt đời. Đừng chủ quan với bất kỳ thay đổi nào về thị lực - Hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường để được tư vấn và điều trị kịp thời.