Loạn thị là gì? Hướng dẫn toàn diện về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa trị hiệu quả

Tật loạn thị là gì?

Mắt loạn thị (Astigmatism) là tình trạng mắt không thể tập trung ánh sáng vào một điểm duy nhất trên võng mạc. Điều này xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể có hình dạng không đều, khiến hình ảnh trở nên mờ hoặc méo ở mọi khoảng cách.

Khác với mắt bình thường có giác mạc hình cầu hoàn hảo, mắt loạn thị có giác mạc hình bầu dục. Sự bất thường này làm ánh sáng khúc xạ không đều, tạo ra nhiều điểm tụ trên võng mạc thay vì một điểm duy nhất.

Dấu hiệu loạn thị thường gặp

Triệu chứng chính của loạn thị

• Nhìn mờ hoặc méo: Hình ảnh không rõ nét ở mọi khoảng cách
• Khó phân biệt các đường thẳng: Các đường ngang, dọc có thể xuất hiện cong hoặc nghiêng
• Mỏi mắt nhanh: Đặc biệt khi đọc sách, sử dụng máy tính lâu
• Đau đầu thường xuyên: Do mắt phải điều tiết quá mức
• Nhíu mày thường xuyên: Cố gắng nhìn rõ hơn
• Khó nhìn vào ban đêm: Ánh sáng yếu làm triệu chứng trầm trọng hơn.

Dấu hiệu loạn thị ở trẻ em

Trẻ em có thể không thể diễn tả rõ các triệu chứng, nhưng cha mẹ có thể nhận biết qua:

• Trẻ thường xuyên dụi mắt
• Khó tập trung khi học
• Ngồi quá gần TV hoặc sách
• Nghiêng đầu khi nhìn

Phân loại loạn thị

Loạn thị bẩm sinh

Loạn thị bẩm sinh là tình trạng trẻ sinh ra đã mắc bệnh này. Đây là dạng phổ biến nhất, thường do yếu tố di truyền. Loạn thị bẩm sinh có đặc điểm:

• Xuất hiện từ khi sinh
• Độ loạn thị thường ổn định theo thời gian
• Có thể kết hợp với cận thị hoặc viễn thị
• Cần phát hiện sớm để điều trị kịp thời

Loạn thị mắc phải

• Do chấn thương mắt
• Biến chứng sau phẫu thuật
• Bệnh lý giác mạc
• Lão hóa mắt

Nguyên nhân loạn thị do đâu?

Tại sao bị loạn thị đây là câu hỏi khiến ai cũng thắc mắc vì đa phần mọi người chỉ biết đến cận thị. Thông thường nguyên nhân loạn thị do các yếu tố sau:

Nguyên nhân chính:

1. Yếu tố di truyền: Chiếm 80% các trường hợp loạn thị
2. Bất thường hình dạng giác mạc: Giác mạc có độ cong không đều
3. Thay đổi thủy tinh thể: Do tuổi tác hoặc bệnh lý
4. Chấn thương mắt: Tai nạn, va đập mạnh
5. Bệnh lý mắt: Viêm giác mạc, thoái hóa giác mạc
6. Phẫu thuật mắt: Biến chứng sau mổ đục thủy tinh thể

Ngoài ra, còn bao gồm các yếu tố nguy cơ:

• Tiền sử gia đình có loạn thị
• Sinh non
• Một số hội chứng di truyền
• Bệnh lý toàn thân ảnh hưởng đến mắt

Độ loạn thị là gì?

Độ loạn thị được đo bằng đơn vị diopter (D), cho biết mức độ nghiêm trọng của bệnh:

• Loạn thị nhẹ: 0.25D - 1.00D
• Loạn thị trung bình: 1.00D - 2.00D
• Loạn thị nặng: Trên 2.00D

Độ loạn thị được xác định qua đo khúc xạ mắt, giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Phân biệt cận thị và loạn thị

Cận thị

• Nhìn gần rõ, nhìn xa mờ.
• Thường phải nheo mắt khi nhìn bảng xa, biển báo giao thông.
• Mắt dễ mỏi khi nhìn xa.

>>> Xem thêm: Các loại cận thị thường gặp và cách điều trị tiên tiến nhất hiện nay

Loạn thị

• Hình ảnh bị méo, nhòe cả khi nhìn gần và xa.
• Chữ số dễ bị nhòe hoặc chồng bóng đôi.
• Mắt nhanh mỏi, đau đầu khi đọc sách hoặc nhìn lâu.

Tình trạng vừa cận thị vừa loạn thị là sao?

Nhiều người mắc đồng thời cả hai tật khúc xạ này. Triệu chứng sẽ phức tạp hơn và cần phương pháp điều trị kết hợp. 

Đây là tình trạng mắt có đồng thời hai tật khúc xạ:

• Cận thị: trục nhìn xa bị mờ vì ánh sáng hội tụ trước võng mạc.
• Loạn thị: giác mạc/lens không đều khiến ánh sáng bị tán xạ, làm hình ảnh méo, nhòe cả khi nhìn gần và xa.

Chẩn đoán loạn thị

Để chẩn đoán loạn thị, bác sĩ nhãn khoa sẽ tiến hành khám mắt toàn diện với nhiều bước và thiết bị chuyên dụng nhằm xác định mức độ loạn cũng như tình trạng sức khỏe giác mạc:

Đo mắt loạn thị

Đo mắt loạn thị là quá trình kiểm tra và xác định mức độ loạn thị (astigmatism) của mắt, nhằm đánh giá độ cong giác mạc và khả năng khúc xạ ánh sáng. Đây là bước quan trọng giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng mắt và đưa ra phương án điều trị phù hợp (đeo kính, kính áp tròng RGP/Ortho-K hoặc mổ khúc xạ).

Các phương pháp chẩn đoán:

1. Khám khúc xạ: Đo độ cận, viễn, loạn thị
2. Đo địa hình giác mạc: Xác định hình dạng và độ cong giác mạc
3. Đo độ dày giác mạc: Đánh giá cấu trúc giác mạc
4. Khám đáy mắt: Kiểm tra võng mạc và thần kinh thị giác

Test loạn thị tại nhà

Bảng kiểm tra Astigmatism Chart:

• Nhìn vào biểu đồ với các đường tỏa tròn
• Nếu một số đường rõ hơn những đường khác có thể là dấu hiệu loạn thị
• Lưu ý: Test tại nhà chỉ mang tính tham khảo, cần khám chuyên khoa để chẩn đoán chính xác

Cách chữa loạn thị hiện nay

Điều trị loạn thị không phẫu thuật

Điều trị loạn thị không phẫu thuật là các phương pháp giúp cải thiện thị lực cho người bị loạn thị mà không cần can thiệp phẫu thuật laser hay cấy ghép. Mục tiêu là điều chỉnh đường đi của ánh sáng để hội tụ đúng trên võng mạc, từ đó người bệnh nhìn rõ hơn.

1. Kính loạn thị

Kính gọng: Tròng kính Toric có độ cong đặc biệt

• Ưu điểm: An toàn, dễ sử dụng, có thể kết hợp chống UV
• Nhược điểm: Có thể gây khó chịu ban đầu, ảnh hưởng thẩm mỹ

2. Kính áp tròng loạn thị

Kính áp tròng mềm Toric: Phù hợp loạn thị nhẹ đến trung bình

Kính áp tròng RGP: Cho loạn thị nặng hoặc bất thường

• Ưu điểm: Tự nhiên, không ảnh hưởng hoạt động
• Nhược điểm: Cần vệ sinh cẩn thận, có thể gây khô mắt

Cách chữa loạn thị tại nhà

Thực tế, loạn thị không thể tự khỏi và cũng không có cách “chữa dứt điểm” tại nhà. Tuy nhiên, bạn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ để giảm khó chịu, hạn chế tiến triển và bảo vệ thị lực tốt hơn.

Các phương pháp hỗ trợ:

• Đeo kính đúng độ:

Tuân thủ chỉ định của bác sĩ, đeo kính gọng hoặc kính áp tròng phù hợp để nhìn rõ và tránh mỏi mắt.

• Thực hiện nguyên tắc 20-20-20:

Cứ sau 20 phút nhìn màn hình, hãy nhìn xa 20 feet (~6 mét) trong 20 giây để giảm căng thẳng cho mắt.

• Bổ sung dinh dưỡng cho mắt:

Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A, C, E, omega-3 (cà rốt, cá hồi, bông cải xanh, quả việt quất…) để nuôi dưỡng giác mạc và võng mạc.

• Luyện tập mắt:

Các bài tập đơn giản như đảo mắt theo vòng tròn, nhìn gần – nhìn xa xen kẽ, massage quanh hốc mắt giúp tăng tuần hoàn máu và giảm mỏi mắt.

• Hạn chế thói quen xấu:

Không đọc sách trong điều kiện thiếu sáng, không nằm xem điện thoại, giữ khoảng cách hợp lý khi làm việc với máy tính.

• Giữ vệ sinh mắt:

Rửa tay trước khi chạm vào mắt hoặc đeo kính áp tròng, tránh bụi bẩn và mỹ phẩm rơi vào mắt.

(*) Lưu ý quan trọng: Các phương pháp tại nhà chỉ hỗ trợ, không thể thay thế điều trị chuyên khoa.

Loạn thị có mổ được không?

Có, Mắt bị loạn thị hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả bằng nhiều phương pháp phẫu thuật hiện đại, khác nhau. Hiện nay, tỷ lệ thành công của phẫu thuật laser lên đến 95-98%. Mục tiêu của phẫu thuật là điều chỉnh bề mặt giác mạc để ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc, giúp người bệnh nhìn rõ hơn.

Phẫu thuật điều trị loạn thị

1. Phẫu thuật Laser (LASIK, PRK)

• Đối tượng: Loạn thị từ 0.5D - 6D
• Ưu điểm: Hiệu quả cao, hồi phục nhanh
• Chi phí: 15-30 triệu đồng/mắt

2. Cấy ghép tròng kính trong mắt (ICL)

• Đối tượng: Loạn thị cao, giác mạc mỏng
• Ưu điểm: Bảo tồn giác mạc, có thể đảo ngược
• Chi phí: 40-60 triệu đồng/mắt

3. Thay thế thủy tinh thể

• Đối tượng: Loạn thị kết hợp đục thủy tinh thể
• Ưu điểm: Giải quyết nhiều vấn đề cùng lúc

Chi phí điều trị loạn thị

Chi phí điều trị loạn thị có thể từ vài trăm nghìn đến hàng chục triệu đồng, tùy phương pháp (kính – kính áp tròng – phẫu thuật). Việc lựa chọn giải pháp nào cần dựa vào độ loạn, tình trạng giác mạc, lối sống và khả năng tài chính.

Chi phí điều trị không phẫu thuật

• Kính gọng: 500.000 - 5.000.000 VNĐ
• Kính áp tròng: 300.000 - 2.000.000 VNĐ/năm
• Khám và theo dõi: 200.000 - 500.000 VNĐ/lần

Chi phí phẫu thuật mắt loạn thị

Phương pháp	Chi phí tham khảo (2 mắt)
LASIK	~ 15.000.000 – 18.000.000 VNĐ
Femto LASIK	~ 30.000.000 – 40.000.000 VNĐ
ReLEx SMILE	~ 40.000.000 – 75.000.000 VNĐ
Phakic ICL (đặt thấu kính nội nhãn)	~ 90.000.000 – 100.000.000 VNĐ

Khám loạn thị ở đâu?

Để kiểm tra và chẩn đoán chính xác loạn thị, bạn có thể đến:

• Bệnh viện mắt: nơi có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa sâu, thiết bị hiện đại để đo khúc xạ, soi đáy mắt và đưa ra phác đồ điều trị.
• Phòng khám mắt hoặc trung tâm khúc xạ uy tín: dịch vụ nhanh chóng, tư vấn chi tiết, phù hợp nếu bạn muốn vừa khám vừa được tư vấn các phương pháp điều trị như kính gọng, kính áp tròng hay phẫu thuật.
• Cửa hàng kính mắt uy tín: thích hợp khi bạn chỉ cần đo độ và cắt kính, nhưng nếu loạn thị nặng hoặc kèm bệnh lý mắt thì vẫn nên đi khám chuyên khoa.

Tóm lại, nếu chỉ để làm kính thì chọn cửa hàng kính chất lượng là đủ, còn nếu muốn kiểm tra toàn diện sức khỏe mắt thì tốt nhất nên đến bệnh viện hoặc phòng khám mắt chuyên khoa.

Bệnh loạn thị có nguy hiểm không?

Tác động của loạn thị không điều trị

Về thị lực:

• Giảm thị lực tiến triển
• Mỏi mắt mãn tính
• Khó tập trung, giảm hiệu suất học tập/làm việc

Về chất lượng cuộc sống:

• Hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày
• Ảnh hưởng đến việc lái xe, vận động
• Gây căng thẳng, lo âu

Biến chứng có thể xảy ra:

• Mắt lười ở trẻ em nếu không điều trị sớm
• Tăng nguy cơ tai nạn
• Đau đầu mãn tính

Khi nào cần khám gấp?

• Thị lực giảm đột ngột
• Đau mắt dữ dội
• Nhìn thấy vòng sáng quanh đèn
• Buồn nôn kèm đau đầu

Phòng ngừa loạn thị

Biện pháp phòng ngừa cho trẻ em

1. Khám mắt định kỳ: 6 tháng/lần cho trẻ dưới 6 tuổi
2. Tạo môi trường học tập tốt: Ánh sáng đủ, bàn ghế phù hợp
3. Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử
4. Khuyến khích hoạt động ngoài trời

Bảo vệ mắt ở người lớn

• Làm việc đúng tư thế: Giữ khoảng cách 50-70cm với màn hình
• Ánh sáng phù hợp: Tránh ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu
• Nghỉ mắt thường xuyên: Quy tắc 20-20-20
• Bảo vệ mắt khỏi tia UV: Đeo kính râm khi ra ngoài

Câu hỏi thường gặp về loạn thị

Loạn thị có di truyền không?

Có, loạn thị có tính di truyền mạnh. Nếu cha mẹ mắc loạn thị thì con cái có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Loạn thị có thể tự khỏi không?

Loạn thị thường không tự khỏi, đặc biệt với loạn thị bẩm sinh. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ có thể giảm nhẹ theo thời gian.

Có thể đeo kính áp tròng thông thường cho loạn thị không?

Không, cần kính áp tròng chuyên dụng (Toric) để điều chỉnh loạn thị hiệu quả.

Mang thai có ảnh hưởng đến loạn thị không?

Có, thay đổi hormone trong thai kỳ có thể làm thay đổi độ loạn thị tạm thời. Loạn thị là tật khúc xạ phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả. Việc phát hiện sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp cải thiện đáng kể chất lượng thị lực và cuộc sống.

Nếu mắt bạn có các dấu hiệu loạn thị, hãy đến thăm khám ngay tại các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị kịp thời. Đừng để loạn thị ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc của bạn. Hãy đến Bệnh viện Mắt Bình Thuận để được đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm thăm khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn giải pháp phù hợp nhất cho bạn.