Nhận biết dấu hiệu của cận thị giả và cách xử trí

Hiện tượng cận thị giả là gì?

Cận thị giả (Pseudomyopia) là tình trạng mắt nhìn mờ xa tạm thời do cơ mi mắt bị co thắt quá mức, khiến thủy tinh thể không thể giãn ra bình thường. Khác với cận thị thật, đây không phải là sự thay đổi cấu trúc vĩnh viễn của nhãn cầu mà chỉ là rối loạn chức năng tạm thời có thể hồi phục hoàn toàn.

Hiện tượng này thường xảy ra khi mắt phải điều tiết liên tục trong thời gian dài, đặc biệt ở người dùng máy tính, điện thoại hoặc làm việc cận cảnh nhiều giờ mỗi ngày.

Cận thị giả là như thế nào?

Khi mắt hoạt động bình thường, cơ mi sẽ co lại để nhìn gần và giãn ra để nhìn xa. Tuy nhiên, trong trường hợp cận thị giả, cơ mi bị co thắt liên tục và mất khả năng giãn ra, khiến thủy tinh thể luôn ở trạng thái cong lên để nhìn gần.

Điều này tạo ra hiện tượng tương tự cận thị: ánh sáng từ vật ở xa không hội tụ đúng trên võng mạc mà hội tụ phía trước, gây ra hình ảnh mờ. Tuy nhiên, đây chỉ là tình trạng chức năng tạm thời, không phải cấu trúc nhãn cầu bị thay đổi.

Nguyên nhân của cận thị giả

1. Sử dụng mắt quá mức cho công việc cận

• Làm việc với máy tính, điện thoại liên tục trên 2-3 giờ không nghỉ
• Đọc sách trong điều kiện ánh sáng không đủ hoặc tư thế không đúng
• Học tập căng thẳng với thời gian tập trung kéo dài

2. Thiếu nghỉ ngơi và thư giãn mắt

Không áp dụng nguyên tắc 20-20-20 (cứ 20 phút nhìn gần, nghỉ 20 giây và nhìn xa 20 feet/6 mét) khiến cơ mi không được thư giãn.

3. Căng thẳng, stress và mệt mỏi

Trạng thái tinh thần căng thẳng có thể khiến cơ mi co cứng, góp phần gây ra cận thị giả.

4. Sử dụng thuốc hoặc bệnh lý

Một số loại thuốc ảnh hưởng đến hệ thần kinh hoặc các bệnh về mắt có thể gây co thắt cơ mi bất thường.

Triệu chứng cận thị giả - Cách nhận biết cận thị giả

Các dấu hiệu điển hình:

Triệu chứng về thị lực:

• Nhìn xa bị mờ, đặc biệt sau thời gian dài làm việc cận
• Khó tập trung khi nhìn vật ở xa
• Thị lực có thể thay đổi trong ngày (sáng tốt hơn chiều tối)

Triệu chứng về cảm giác:

• Đau mỏi mắt, căng tức vùng hốc mắt
• Đau đầu, nhức đầu vùng thái dương
• Khó chịu khi nhìn xa sau khi làm việc cận
• Cảm giác nặng mi, mỏi mắt

Dấu hiệu đặc trưng:

• Triệu chứng thường xuất hiện sau nhiều giờ làm việc cận
• Thị lực có thể cải thiện sau khi nghỉ ngơi hoặc ngủ đủ giấc
• Mức độ "cận" có thể thay đổi theo thời gian trong ngày

Cách phân biệt cận thị giả và cận thị thật

Phương pháp chẩn đoán chính xác:

Bác sĩ nhãn khoa sẽ sử dụng thuốc nhỏ giãn đồng tử (cycloplegic refraction) để làm cơ mi hoàn toàn giãn ra, sau đó đo khám khúc xạ:

• Nếu độ cận giảm đáng kể hoặc mất hẳn sau khi nhỏ thuốc chính là cận thị giả
• Nếu độ cận vẫn không thay đổi chính là cận thị thật
• Nếu giảm một phần chính là cận thị hỗn hợp (vừa có cận thị thật, vừa có thành phần cận thị giả).

Cận thị giả thành cận thị thật - Điều cần lưu ý

Mặc dù cận thị giả có thể hồi phục, nhưng nếu không được điều trị kịp thời và duy trì thói quen xấu, tình trạng này có thể chuyển thành cận thị thật do:

• Cơ mi co thắt kéo dài gây căng thẳng cấu trúc mắt
• Nhãn cầu có thể bị kéo dài dần theo thời gian
• Đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em đang trong giai đoạn phát triển

Đây là lý do tại sao việc phát hiện và điều trị sớm cận thị giả vô cùng quan trọng, đặc biệt với trẻ em và thanh thiếu niên.

Cách điều trị cận thị giả - Cách chữa cận thị giả

1. Nghỉ ngơi và thư giãn mắt

Nguyên tắc 20-20-20:

• Cứ 20 phút làm việc cận, dừng lại 20 giây
• Nhìn vật ở xa tối thiểu 20 feet (khoảng 6 mét)
• Áp dụng nhất quán mỗi ngày

Bài tập thư giãn mắt:

• Xoa bàn tay cho ấm, đắp nhẹ lên mắt 30 giây
• Chớp mắt nhanh 20 lần liên tiếp
• Xoay nhãn cầu theo hình số 8

2. Sử dụng thuốc nhỏ mắt giãn cơ mi

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giãn cơ mi như:

• Atropine liều thấp (0.01% - 0.05%)
• Tropicamide
• Cyclopentolate

Thuốc giúp cơ mi thư giãn hoàn toàn, phá vỡ chu kỳ co thắt kéo dài. Lưu ý: Chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.

3. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Khi làm việc:

• Giữ khoảng cách màn hình máy tính 50-70cm
• Điều chỉnh độ sáng màn hình phù hợp với ánh sáng môi trường
• Sử dụng đèn bàn đủ sáng khi đọc sách

Chế độ sinh hoạt:

• Ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm
• Tăng cường hoạt động ngoài trời, nhìn xa
• Hạn chế thời gian sử dụng điện thoại, máy tính

4. Bổ sung dinh dưỡng cho mắt

• Vitamin A, C, E
• Omega-3 từ cá hồi, hạt chia
• Lutein và zeaxanthin từ rau xanh đậm
• Uống đủ nước mỗi ngày

5. Không tự ý đeo kính cận

Việc đeo kính cận khi mắc cận thị giả có thể khiến tình trạng trở nên tệ hơn và có nguy cơ chuyển thành cận thị thật. Cần được bác sĩ chẩn đoán chính xác trước khi quyết định đeo kính.

Cận thị giả bao lâu thì khỏi? Thời gian hết cận thị giả

Thời gian hồi phục phụ thuộc vào:

Trường hợp nhẹ:

• Thời gian: 1-2 tuần
• Điều kiện: Nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế làm việc cận
• Có thể không cần dùng thuốc

Trường hợp trung bình:

• Thời gian: 2-4 tuần
• Điều kiện: Kết hợp nghỉ ngơi và thuốc giãn cơ mi theo chỉ định
• Cần điều chỉnh thói quen rõ ràng

Trường hợp nặng hoặc kéo dài:

• Thời gian: 1-3 tháng
• Điều kiện: Cần theo dõi và điều trị tích cực với bác sĩ
• Có thể cần dùng thuốc trong thời gian dài hơn

Yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hồi phục:

1. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng co cơ mi
2. Thời gian mắc bệnh - càng phát hiện sớm càng dễ điều trị
3. Tuân thủ điều trị - nghỉ ngơi đầy đủ và thay đổi thói quen
4. Tuổi tác - trẻ em thường hồi phục nhanh hơn người lớn
5. Tiếp tục làm việc cận - nếu không thể nghỉ hoàn toàn, quá trình sẽ chậm hơn.

Lời khuyên từ chuyên gia Bệnh viện Mắt Bình Thuận

Phòng ngừa tốt hơn chữa trị:

1. Thực hiện khám mắt định kỳ 6-12 tháng/lần, đặc biệt với trẻ em
2. Tăng thời gian hoạt động ngoài trời ít nhất 2 giờ/ngày
3. Áp dụng quy tắc 20-20-20 nghiêm ngặt khi làm việc
4. Không tự ý đeo kính khi thấy mắt mờ, cần được bác sĩ chẩn đoán
5. Giáo dục trẻ em về cách sử dụng mắt đúng cách từ nhỏ

Khi nào cần gặp bác sĩ ngay?

• Thị lực giảm đột ngột hoặc giảm nhiều
• Đau mắt dữ dội kèm đau đầu
• Thị lực không cải thiện sau 2 tuần nghỉ ngơi
• Xuất hiện các triệu chứng lạ như nhìn đôi, chói mắt bất thường

Cận thị giả là tình trạng có thể điều trị và hồi phục hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Tuy nhiên, nếu bỏ qua hoặc không thay đổi thói quen sinh hoạt, nó có thể chuyển thành cận thị thật - một tình trạng vĩnh viễn khó điều trị hơn nhiều. Hãy bảo vệ đôi mắt của bạn bằng cách duy trì thói quen sử dụng mắt lành mạnh, nghỉ ngơi đầy đủ và thăm khám định kỳ với bác sĩ nhãn khoa. Đặc biệt, phụ huynh cần chú ý theo dõi thị lực của trẻ để phát hiện và can thiệp kịp thời, giúp con có một đôi mắt khỏe mạnh cho tương lai. 

Ngay tại Phan Thiết - Lâm Đồng Phòng khám mắt Z-VISION – Trung tâm Kiểm soát Cận thị & Phẫu thuật Tật khúc xạ trực thuộc Bệnh viện Mắt Bình Thuận, chúng tôi mang đến nhiều gói Khám Mắt Dịch Vụ Chuyên sâu – Cao cấp giúp theo dõi và kiểm soát tật khúc xạ một cách toàn diện, chính xác và an toàn. Hãy chủ động chăm sóc thị lực của bạn và người thân ngay hôm nay để phát hiện sớm, điều trị kịp thời, giữ gìn đôi mắt sáng trong tương lai.